Dag van de
Fenomenologie
2024
Zaterdag 25 mei 2024 -10.00 tot 16.00 uur
Tuinderij Vrij Waterland & Rudolf Steinercollege Haarlem
Jezelf ontwikkelen door fenomenologie, dat gaan we vandaag doen!
Laat je inspireren en voeden op deze bijzondere dag.
We zijn dit jaar te gast op de schooltuinderij Vrij Waterland, aan de oever van het Spaarne.
Een uitgelezen plek om te kijken naar de bijdrage die fenomenologie kan leveren aan de ontwikkeling van leerlingen.
Maar even belangrijk is fenomenologie als middel om jezelf te ontwikkelen en
voller in het leven te staan.
Welkom op een dag vol inspiratie voor ‘belevend waarnemen’,
voor een intensievere verbinding met de wereld om je heen…
Praktische
info
Plaats: Rudolf Steinercollege en schooltuinderij Vrij Waterland Haarlem
Tijd: 10.00 – 16.00 uur, inloop 9.30 uur
Prijs: 60 euro. Studenten 40 euro.
Prijs is inclusief lunch.
Reductie op aanvraag mogelijk.
Programma
09:30 uur Inloop met koffie & werkgroep kiezen
10:00 uur Opening van de dag
10:15 – 11:15 uur Twee inleidingen:
Kijken naar leerlingen als inspiratiebron voor het werk op school
Ewoud de Jong
Verbinding met de natuur als inspiratiebron voor de eigen ontwikkeling
Antoon van Hooft
11.15 – 12.45 Werkgroepen I
12.45 – 13.45 Lunchpauze
13.45 – 15.15 Werkgroepen II
15.15 – 15.30 Theepauze
15.30 – 16.00 Interactieve afsluiting:
Leven met fenomenologie
Wolter Bos
Werkgroepen
Je kunt je op de dag zelf aanmelden voor 2 werkgroepen
Elke werkgroep duurt 1,5 uur behalve werkgroep 6, die bestaat uit 2 sessies.
De meeste werkgroepen vinden twee maal plaats,
behalve werkgroep 7 (alleen ’s middags) en werkgroep 8 (alleen ’s ochtends)
1. Waarnemen bij bijenvolken
Ferry Schutselaar
Eind mei zijn de bijenvolken op hun grootst, in elk volk zijn er dan 10 duizenden bijen, het is de tijd dat de bijen zich klaarmaken om te zwermen of het al net gedaan hebben.
We gaan kijken bij een bijenvolk met al die druk bezige bijtjes, en met wat geluk komt er ook een zwerm af.
In de bijenstal zal het een enorm gegons van bijen zijn en we gaan proberen of we in deze schijnbare chaos iets van het organiserende principe van “de Imme” kunnen waarnemen.
2. Meebewegen met vogels
Ger van de Ven
Vogels zijn in de meeste landschappen een opvallende verschijning.
Ze zijn goed zichtbaar als ze overvliegen en laten duidelijk van zich horen.
Zo zijn ze een sterk wekkend element in het landschap en bieden ze een aansprekende toegang tot de natuur, elke soort weer op zijn eigen wijze.
Waar komen we innerlijk terecht als we ingaan op hun zingen en vliegen door
innerlijk met ze mee te bewegen? Welke vragen kunnen we onszelf stellen die leiden tot een verdiepte verbinding?
Het doel kan zijn om steeds meer en meer de desbetreffende vogel(soort) in onszelf terug te vinden.
3. Van verfplant naar plantenverf
Gerrie Backer
In deze werkgroep doorlopen we een praktisch ambachtelijk proces. Na het waarnemen van wat de (verf)plant uitdrukt in zijn gestalte, vorm en groeigebaar, richten we ons op de kleur die deze plant bij het bereiden vrijgeeft.
Door vijzelen en mengen van de plantensubstantie verkrijgen we een schilderbare verfstof waarmee we gaan werken. Kwaliteit en wezen van kleur en plant laten we meespreken in dit schilderwerk.
Het proces van waarnemen, verbinden en verwerken is een oneindig wederzijds proces tussen plant, plantenmaterie en de
schilderende (spelende) mens.
Een samenspel van het eigen wezen van de plant en zijn kleur met het scheppende schilderende mensenwezen.
Dat dit kleuren ”spel” geschikt is in het pedagogische werken met kinderen, zal en passant en in de nabespreking aan de orde komen.
4. De natuurkunde van papieren vliegtuigjes
Peter Gruijters
Je kent ze uit je kindertijd, papieren vliegtuigjes. Maar heb je je wel eens afgevraagd waarom het ene vliegtuigje kaarsrecht door de lucht vliegt en het andere al tollend naar omlaag beweegt?
We gaan fenomenologisch onderzoek doen naar de vliegeigenschappen van zo’n papieren vliegtuigje.
Wat is de relatie tussen luchtstromen, krachten, zwaartepunt en evenwicht?
Elk vliegtuigje heeft zijn eigen wezen en het is altijd weer spannend dat te ontmoeten.
5. Kleuren in de natuur
Jan van Gils
Kleuren leren we kennen door waarnemen en door je grondig met de waarnemingen te verbinden.
In dit proces van waarnemen en verbinden kan langzaam de gewaarwording ontstaan dat de kleuren zich in hun eigenheid tonen. Dat gebeurt onder heel bepaalde omstandigheden. Bij alle natuurkundige fenomenen hoort een heel bepaalde context waarin ze zich voordoe. Als de atmosfeer troebel is, zal de zon altijd roodachtig ondergaan.
We zullen naast en naar aanleiding van de natuurwaarnemingen proeven bedenken waarin kleur zich in optima forma in zijn eigen aard toont.
6. Vroeger waren er geen blauwe paarden
Wil Uitgeest
In de laatste 150 jaar hebben beeldend kunstenaars de stappen van het fenomenologisch onderzoek in hun werk zichtbaar en beleefbaar gemaakt. De nadruk lag achtereenvolgens op de kleur zoals je die waarneemt, op kleur als middel om beleving weer te geven en op het zichtbaar maken van de dynamiek die in de kleur zelf leeft.
In een presentatie wordt ingegaan op deze spannende samenhang tussen wat er in de kunst gebeurde en het ontstaan van de (filosofische) fenomenologie. Dan ondergaan en onderzoeken we aan de hand van kopieën van expressionistische kunstwerken de zeggingskracht van enkele kleuren.
In de middag krijgt elke deelnemer gelegenheid om één van die kleuren als zelfstandige kracht te beleven door ermee te schilderen.
Ochtend en middag.
7. Fenomenologie van de smaak
Bert Lambrechts
In deze workshop verkennen we fenomenologisch het gebied van de smaak door middel van het proeven van eenvoudige voedingsmiddelen. We nemen de tijd om bewust te proeven en te reflecteren op hoe we smaken waarnemen en ervaren.
Samen onderzoeken we hoe we hieraan expressie kunnen geven. Door warmte toe te voegen verandert een voedingsmiddel en de smaakbeleving ervan. We zullen leren wat dit effect is en hoe we dit in ons voordeel kunnen gebruiken. Ook het combineren van smaken komt aan bod.
We onderzoeken proevend de smaakbeleving van eenvoudige voedingsmiddelen en gaan in op het effect van toegevoegde warmte en het combineren van smaken.
Alleen in de middag
8. De mens is alleen helemaal mens als hij speelt
Ewoud de Jong
We kijken naar fenomenen in de ontwikkeling van leerlingen in het basis- en voortgezet. Die vormen ons ‘waarnemingsmateriaal’. Zij zijn aanleiding om zelf in beweging te komen, in spel en werkvormen.
We oefenen in deze werkgroep de kunst van het samenspel, in spelvormen die ontwikkeld zijn binnen de school voor intuïtieve pedagogiek. Daarmee kunnen we onze speelsheid levendig houden, zelf speels worden en blijven.
Interactie als bron voor plezier en levenslust. Stokspelen, beweging en muzikaliteit.
Alleen in de ochtend.
9. Hoe dring je door tot het wezenlijke van wat in de nieuwsmedia op ons afkomt?
Ivon Hummel
Wat komt er via de nieuwsmedia veel op ons af, wat kunnen we ons daardoor machteloos of verdoofd voelen.
Met de onderzoekende houding van de fenomenologie kun je een laag dieper kijken. De eerste stap die we zetten is: beschrijven wat we waarnemen en wat we gewaarworden. Dan gaan we aan de slag met vragen over de context, we ontdekken verbanden en onderliggende processen.
Vervolgens kunnen we proberen om tastend te begrijpen welke thema’s hier (in deze concrete nieuwsuiting) spelen, welke essentie en waarden er aan het licht komen.
Tot slot ervaren we welk appèl dit fenomeen op ons doet, dus waartoe het oproept. Gaandeweg worden we tijdgenoot. Door de buitenwereld te verkennen, te gaan herkennen, kunnen we ons verbonden voelen, doordat we zien en voelen “dat ook in mijn ziel datgene leeft waarmee de mensheid worstelt” (R. Steiner).